De Kiekeboes

De Nederlandstalige Belgische reeks Kiekeboe van de in Antwerpen geboren Robert Merhottein, bekend als “Merho”, werd in het Frans vertaald als “Fanny et Cie”. Dit theater, dat tegelijk met het Atomium in 1958 werd gebouwd voor de Wereldtentoonstelling op de Heizelvlakte, vormde het paviljoen van de Verenigde Staten. Daarna zal het tot 2012 gebruikt worden door de Nederlandstalige openbare omroep, de VRT.

Marcel Kiekeboe, weinig bekend bij Franstaligen maar een echte ster bij Nederlandstaligen, staat rechts op de tekening en filmt de scène. Hoewel hij de patriarch van de familie is, is hij ook de minst intelligente. Zijn vrouw Charlotte Kiekeboe is huisvrouw en bevindt zich in de eerste verhalen nogal op de achtergrond van de plots, voordat ze zich ontwikkelt tot een veel zelfstandiger personage dat actief deelneemt aan de avonturen van het gezin. Ze is intelligent en helpt vaak potentieel moeilijke situaties op te lossen. We zien ook hun dochter Fanny, ongeveer twintig jaar oud, spelend met een hoepel. Ze wordt afgebeeld als een vrijgevochten vrouw en heeft het ene vriendje na het andere zodat zij voor Merho de manier wordt om een portie seksualiteit en soms erotiek in de reeks te introduceren. Het personage van Fanny is sociaal geëngageerd, ze is feministe en een groot voorvechter van de dierenrechten. Haar broertje Konstantinopel is een soort genie, die hier de geluidstechnicus speelt.

De reeks verscheen voor het eerst in 1977 in de Vlaamse krant Het Laatste Nieuws en werd in 1978 als album uitgegeven in Nederlandstalig België en Nederland. In 2022 verschijnt het 162e album, dus gemiddeld drie tot vier publicaties per jaar. We ontdekken een familie, de “Kiekeboes”, die op zich niet bijzonder is maar altijd buitengewone avonturen beleeft. Met ongeveer 90.000 verkopen per album is de Kiekeboe-reeks een van de best verkochte in Vlaanderen. Alleen het laatste deel van Harry Potter, vertaald in het Nederlands in 2007, had nog betere verkoopcijfers…

Aangezien Merho zijn carrière begon bij Willy Vandersteen (de maker van Suske en Wiske), volgt hij de traditie van de Vlaamse strips door hetzelfde kader te presenteren: een gewoon gezin dat allerlei avonturen beleeft, zoals andere succesvolle Nederlandstalige reeksen als Suske en Wiske, Nero, Jommeke, enz. Merho plaatst de Kiekeboes in een resoluut hedendaagse context en behandelt actuele thema’s zoals de seksualiteit en erotiek van een jonge vrouw die er niet voor terugdeinst om in elk nieuw album van vriendje te veranderen, politiek, corruptie, witwassen, drugshandel, enz. In die zin plaatst hij de Kiekeboe-reeks in zijn tijdperk, ook al duikt sciencefiction in de loop der tijd steeds vaker op in de verhalen. Merho maakt uitgebreid gebruik van woordspelingen die begrijpelijk zijn voor een tamelijk volwassen publiek, terwijl er ook meerdere verwijzingen naar zijn Franstalige collega’s te bespeuren zijn, waaronder knipogen naar Hergé. Er werden slechts twee albums in het Frans vertaald, in 1992, en het lijkt erop dat de vele humoristische woordspelingen in het Nederlands, die zich moeilijk laten omzetten in een andere taal, het Franstalig lezerspubliek niet hebben kunnen overtuigen.

Scenarioschrijver: Merho (1948-)

Tekenaar: Merho (1948-)

Uitgeverij: Standaard (vanaf 1990, voorheen J. Hoste)

Jaar waarin Kiekeboe werd gecreëerd: 1977

Originele creatie door Merho